صنایع دستی کثیری
+0 به یه ن
صنایع دستی یا کاردستی نوعی کار است که در آن لوازم تزئینی و کاربردی تنها با استفاده از دست یا ابزار ساده ساخته می‌شود.
معمولاً
این کلمه به روش‌های سنتی ساختن کالاها اطلاق می‌گردد. استادکاری مخصوص هر یک از این موارد مهم‌ترین ملاک است. چنین چیزهایی
اغلب از لحاظ فرهنگی یا مذهبی فوق‌العاده هستند. لوازمی که به صورت تولید انبوه یا با ماشین آلات مختلف ساخته می‌شوند جزء صنایع
دستی نیستند.
می‌توان ویژگی‌های زیر را برای محصولات دست ساخته قایل شد:
1_ انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید توسط دست، ابزار و وسایل دستی. برای تولید هریک از فرآورده‌های دستی مراحل متعددی طی
می‌شود ولی انجام کلیه‌ی این مراحل به وسیله‌ی دست و ابزار و وسایل دستی الزامی نبوده و چنان‌چه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به
این طریق انجام شود، محصول تولید شده با توجه به مواردی که در تعریف ذکر شد، صنایع‌دستی محسوب می‌شود.
2_ حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شکل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امکان ایجاد تنوع و پیاده کردن طرح‌های مختلف در
مرحله‌ی ساخت این‌گونه فرآورده‌ها.
3_ تأمین قسمت عمده‌ی مواد اولیه‌ی مصرفی از منابع داخلی.
4_ داشتن بار فرهنگی(استفاده از طرح‌های اصیل، بومی و سنتی).
5 _ عدم همانندی و تشابه فرآورده‌های تولیدی با یکدیگر.
6_ عدم نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد در مقایسه با سایر رشته‌های صنعتی.
7 _ دارا بودن ارزش افزوده‌ی زیاد در مقایسه با صنایع دیگر.
8 _ قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف(شهر، روستا و حتی در جوامع عشایری).
9_ قابلیت انتقال تجربیات و رموز و فنون تولیدی به صورت سینه به سینه و یا طبق روش استاد و شاگردی.
آنچه مقوله? صنایع دستی را از هنر کاردستی متمایز می‌سازد، هدف از ساخته آنهاست. صنایع دستی لوازمی هستند که قرار است مورد
استفاده قرار گرفته و کهنه، پوسیده و غیره شوند. مورد استفاده آن‌ها بیش از یک تزئین ساده‌است. صنایع دستی اغلب کارهای فرهنگی و
رسومی تری تلقی می‌شوند زیرا به عنوان بخشی از ملزومات زندگی روزمره مطرح هستند. درحالی که هنر و کاردستی بیشتر یک فعالیت
سرگرمی گونه و یک ارائه بی نقص از یک تکنیک خلاقیت است. از جنبه‌های عملی انواع مختلف صنایع دستی به دلیل شباهت مورد استفاده
همپوشانی زیادی دارند.
?? ژوئن روز جهانی صنایع دستی است.
در سازمان جهانی یونسکو ??? صنعت دستی ثبت شده‌است.
??? صنعت دستی متعلق به کشور ایران است که از این تعداد ??? صنعت متعلق به شهر اصفهان می‌باشد.
در ایران سازمان میراث فرهنگی متولی این بخش می‌باشد.
صنایع دستی معروف ایرانی:
گلیم، فرش، گبه، قلمزنی، شیشه‌گری، منبت کاری، مینا کاری، سفال، چوب، خاتم کاری، ملیله دوزی و …
جنبش هنر و صنایع دستی در غرب
جنبش هنر و صنایع دستی در اواخر قرن ?? به صورت اصلاحات طراحی و جنبش‌های اجتماعی در اروپا، آمریکای شمالی و استرالیا
آغاز شد و تا امروز ادامه دارد. حامیان آن با آرمان‌های بنیانگذاران جنبش مانند ویلیام موریس و جان روس کین، که پیشنهاد کردند در
جوامع قبل از صنعتی مانند اروپای قرون وسطی، مردم به تحقق بخشیدن از طریق فرایند خلاق صنایع دستی رسیده‌اند. این امر در تضاد با
چیزی بود که به عنوان اثرات بیگانه کار صنعتی تلقی می‌شد.
این فعالیت‌ها صنایع دستی نامیده می‌شدند زیرا بسیاری از آن‌ها در حرفه صنفی تخصص داشتند.
نوجوانان به شاگردی استاد کار می‌کردند
و مهارت‌های خود را در مدت چند سال در ازای دستمزدهای پایین پرورش می‌دادند. زمانی که آموزش آن‌ها تکمیل شد، آن‌ها به خوبی تجهیز
شده بودند تا برای خود تجارت کنند و زندگی خود را با مهارتی که می‌توانند مستقیماً درون جامعه مبادله شود، و اغلب برای کالاها و
خدمات، به دست آورند. انقلاب صنعتی و افزایش بهره‌وری فرایندهای تولید به تدریج بسیاری از نقش‌های هنرمندان حرفه‌ای را کاهش یا
حذف کرده‌است، و امروزه بسیاری از صنایع دستی به‌طور فزاینده‌ای شاهد رکود هستند، به خصوص هنگامی که دیگر به عنوان یک
سرگرمی، هنر مردمی و گاهی حتی هنر زیبا دیده می‌شود.
صنایع‌دستی و تحولات فن‌آوری
هرچند که ثبات تکنیک و اتکاء فوق‌العاده به نیروی بدنی صنعت‌گر، از مهم‌ترین خصوصیات صنایع‌دستی و روستایی است، با این حال انواع
ابزار و روش تولید نیز در مدت طولانی ثابت نبوده و تا حدود زیادی از تحولات فنی و صنعتی تبعیت می‌کند. البته تحول و دگرگونی در ابزار
و شیوه‌های تولید، بسیاری از محصولات را به‌تدریج از محدوده‌ی صنایع‌دستی خارج ساخته به‌نحوی که امروزه ادامه‌ی تولید و مصرف
آن‌ها فقط به‌شکل فرآورده‌های صنعتی امکان‌پذیر است ولی در عین‌حال نمی‌توان منکر این واقعیت شد که استفاده از ابزار جدید و مواد
مرغوب به‌عنوان دستاورد پیشرفت‌های صنعتی، کمک شایانی به شکوفایی رشته‌های موجود صنایع‌دستی کرده و حتی در مواردی به دوام و
بقاء آن نیز کمک کرده است.
در نتیجه‌ی اختراع بعضی ابزار و وسایل جدید، قسمت‌هایی از مراحل آماده کردن مواد اولیه، ساخت و یا تکمیل محصولات دستی به‌تدریج
از صورت دستی خارج شده و توسط دستگاه‌ها یا ماشین‌های مختلف انجام می‌گیرد. البته این امر تا آن‌جا قابل قبول است که موجب تغییر
ماهیت محصولات دستی و تبدیل آن به یک کالای ماشینی نشود و در این‌جاست که موضوع فن‌آوری قابل انطباق با صنایع‌دستی مطرح
می‌شود.
ذکر مثال‌هایی می‌تواند به روشن شدن بیشتر موضوع کمک کند:
_ برای تولید محصولات سفال و سرامیک روش معمول آن است که ابتدا خاک رس را در حوضچه‌هایی با صرف وقت و زحمت زیاد، تبدیل
به گِل کرده و پس از ورز دادن به کمک پا، محور زیرین چرخ سفال‌گری را به حرکت درآورده و گِل را روی صفحه‌ی فوقانی چرخ مزبور به
کمک دست شکل می‌دهند، بنابراین کار صنعت‌گر با شکل دادن به گِل و به کمک چرخ سفال‌گری آغاز شده و با نقاشی، لعاب‌کاری و پخت
اشیا در درون کوره پایان می‌پذیرد. در حالی‌که امروزه آماده‌سازی گل با استفاده از دستگاه‌هایی به نام «فیلتر پرس» و «پاکمیل» انجام
می‌گیرد.
تولید گِل مورد مصرف در سفال‌گری و سرامیک‌سازی با استفاده از دستگاه‌هایی به‌نام فیلتر پرس و پاکمیل نسبت به روش سنتی آن مزایایی
به‌شرح زیر دارد:
1_ افزایش مقدار گِل آماده‌ی مصرف تا میزان چند برابر در هر نوبت کار همراه با کاهش قیمت تمام‌شده‌ی آن.
2_ بهبود کیفیت گِل مصرفی از نظر نداشتن ناخالصی و هم‌چنین نداشتن حباب هوا که در نهایت موجب افزایش کیفیت محصولات تولیدی
نیز می‌شود.
3_ صرفه‌جویی در وقت و نیز کمک به تأمین سلامت صنعت‌گران به علت عدم تماس مداوم با گِل و رطوبت به‌ویژه در فصل زمستان.
علل استفاده از فن‌آوری (ابزار و وسایل ماشینی) در رشته‌های صنایع‌دستی:
1_ از بین بردن بیگاری، فعالیت‌های سخت بدنی و کارهای غیرتخصصی.
2_ افزایش میزان تولید.
3_ تقلیل برخی از هزینه‌های تولید و در نهایت کاهش قیمت تمام‌شده‌ی محصول تولیدی.
4_ ایجاد استاندارد در قسمت‌هایی از تولیدات صنایع‌دستی.
بنابر جهات و دلایل فوق امروزه استفاده از ماشین‌آلات (به‌ویژه در مرحله‌ی آماده‌سازی مواد اولیه) تا حدّ مجاز پذیرفته شده ولی برای حفظ
اصالت و ویژگی‌های صنایع‌دستی ضرورت دارد هم‌چنان قسمتی از مراحل اساسی تولید (تا حدود 50 درصد آن) با دست انجام شود صنایع دستی